ARKADAŞ HAKKI - kainatingunesi.com

Müslümanın vazifelerinden biri de, arkadaş hakkını gözetmektir. Bu bakımdan daima sâlih, iyi kimselerle arkadaşlık kurmalıdır. Çünkü kötü arkadaş, insan için çok zararlıdır. Bütün fenalıkların başı kötü arkadaştır. Kötü arkadaş insanı dünyada ve âhirette felâkete sürükler. Böyle bir felâkete düşmemek için arkadaş seçiminde son derece dikkatli davranmalıdır. Kişinin dini, arkadaşının dini gibidir. İnsanın saadeti de, felaketi de arkadaşlık yaptığı kimselere bağlıdır. Arkadaş seçerken, aranacak mühim şartlardan bir kısmı şunlardır:

1- Arkadaş, doğru îtikatlı, ya’nî Ehl-i sünnet vel cemâat îtikadında, dindar ve akıllı olmalıdır.

2- İyi huylu olmalıdır.

3- Kötülük yapan, günah işleyen kimse olmamalıdır.

4- Yalan söylememelidir.

5- Cimri olmamalıdır.

Üç çeşit arkadaş vardır. Birincisi, gıda gibidir, ona devamlı ihtiyaç duyulur. İkincisi ilâç gibidir, bazan ihtiyaç hissedilir. Üçüncüsü, hastalık gibidir, istenmediği halde o insanı yakalar. Gerçek arkadaş, gıda gibi ihtiyaç duyulandır. Bunlar sâlih, temiz ve faydalı arkadaşlardır. Böyle arkadaşlara sahip olmak için çok uğraşmalı, aramalıdır. Hazret-i Ali; “radıyallahü anh” “İyi arkadaşa sahip olmayan kimse, sağ kolu olmayan kimse gibidir” buyurdu.

(Rûh-ul-beyân) da, Zümer sûresinin üçüncü âyetinin tefsirinde diyor ki, (İnsan, kendisinin ve herşeyin yaratıcısını tanımağa elverişli olarak, yaratılmışdır. Yaratıcısına ibâdet etmek ve Ona yaklaşmak arzûsu, her insanda vardır. Ancak nefs, şeytân ve kötü arkadaş, insanı aldatarak yaratılışındaki bu arzûyu yok eder.

İnsanın hayatta en güzel kazançlarından biri sâdık (doğru) arkadaşlar, dostlar kazanmasıdır. Vefakâr arkadaş, bitmeyen, tükünmeyen en güzel hazinedir. Sadık arkadaş, hayatın çeşitli sıkıntı ve hâdiseleri karşısında yardımcı olur.

Arkadaşlık hakkını gözetmek mühim bir vazifedir. Arkadaşa mal ile ve mümkün olan her vasıta ile yardımcı olmak lâzımdır.

Arkadaşların sırrını saklayıp, aybını örtmelidir. Zor bir iş teklif etmemeli, sıkıntılı anlarında ferahlık vermeye çalışmalıdır. Ona karşı daima vefakâr davranmalıdır. Her türlü sıkıntısını gidermeli, günah işlemesine mâni olmalı, başına gelen felâketler esnasında ona yardımcı olmalı ve elinden tutmalıdır.

Müslümân Müslümânı dost edinmeli, kâfiri dost ve arkadaş edimemelidir. Âl-i İmrân sûresinin 28 ci âyetinde meâlen, (Mü’minler mü’minlerden başka, kâfirleri sevmesinler. Onları seven, Allahü teâlâyı sevmiş olmaz.) buyuruldu. Tefsîr-i kebîr sahibi Fahreddin Râzi hazretleri bu âyet-i kerîmeyi güzel açıklamışdır. (Bu âyet, kâfirleri sevmeği haram etdi) demişdir. Âl-i İmrân sûresinin 118. ci âyet-i kerîmesi meâlen, (Ey mü’minler! Mü’min olmıyan kâfirlerle dost, arkadaş olmayınız!) ve Mücâdele sûresinin 2. ci âyet-i kerîmesi meâlen, (Allahü teâlâya ve âhiret gününe inanan, Allahın ve Resûlünün düşmânlarını sevmez) ve Mâide sûresinin 54. cü âyet-i kerîmesi meâlen, (Ey îmân edenler! Yehûdîleri ve hıristiyanları sevmeyiniz!) ve Mümtehine sûresinin birinci âyeti meâlen, (Ey îmân edenler! Benim ve sizin düşmanlarımızı sevmeyiniz) ve Tevbe sûresinin 72. ci âyeti meâlen, (Mü’minlerin erkekleri ve kadınları birbirlerini severler) dir. Bu âyet-i kerîmeler de, kâfirleri sevmeği harâm etmekdedir.

Mü’min, mü’minin aynasıdır. İnsan kendi kusurlarını zor anlar. Güvendiği arkadaşına sorarak da, kusûrunu öğrenir. Sâdık olan dost, onu tehlükelerden, korkulardan muhâfaza eden kimsedir. Böyle bir arkadaş bulmak çok müşkildir. Bunun içindir ki, îmâm-ı Şafi’î: Sâdık dost ve hâlis Kimyâ az bulunur, hiç arama! buyurdu. Hazret-i Ömer “radıyallahü anh” de: Arkadaşım aybıma uyardı beni, kardeşlik sünnetinin budur temeli! buyurdu.

îmânın düşmanı dörtdür: Sağda kötü arkadaş, solda nefsin hevâsı [istekleri], önde dünyâya düşkün olmak ve arkada şeytân, îmânı almak dilerler. Kötü arkadaş, yalnız insanın malını, parasını çalmak, dünyâsını almak için aldatanlar değildir. Arkadaşların en kötüsü, en zararlısı insanın dînini, îmânını, edebini, hayâsını, ahlâkını bozmağa uğraşanlar, böylece dünyâsına ve âhıretine, ebedî se’âdetine saldıranlardır. îmânımızı, Allahü teâlâ bu düşmanların şerrinden ve islâm düşmanlarının aldatmalarından korusun. Âmin.

İslâmiyyetde, erkeğin yabacı kız ile arkadaşlık kurması, câiz değildir.

Bir kimse ile yolda arkadaş olursan, onun yürüdüğü kadar yürü. Onunla konuşurken, sağa sola bakma! Ondan ayrılırsan erkence yanına dön, onu bekletme! Arkadaşın hakkını gözet, onu gücendirme! Nemâzları onunla cemâ’at yaparak kıl. Ayrılırken onunla halallaş.

İnsan arkadaşını dünya menfeâti gözetmeden Allah için sevmelidir.

Allah için Sevmek

Menkıbe: Bir kimse bir din kardeşini ziyarete gidiyordu Allahü teâlâ onun yanına bir melek gönderdi. Melek ona sordu:

– Nereye gidiyorsun?

– Filan din kardeşimin ziyaretine.

– Onunla bir işin mi var?

– Hayır!

– Akraban mıdır?

– Hayır!

– Sana bir iyiliği mi dokundu?

– Hayır!

– O halde niçin gidiyorsun?

– Allah için gidiyorum. Onu Allah rızası için seviyorum.

Melek:

– Allahü teâlâ beni, seni sevdiğini müjdelemem için gönderdi. Allahü teâlâ sana Cenneti va’detti.

Süâl: Kötü kimseleri düzeltmek niyyeti ile onlarla düşüp kalkmanın zararı olur mu?

Cevap: Kötülerden bahsetmek, onları anmak iyi değildir. Onları anmak ruhlara sıkıntı ve zarar verir. Kötülerle gezmek çok zararlıdır. Hâdîs-i şerifte buyuruldu ki: (Kötü arkadaş demirci körüğü gibidir. Üflenildiği zaman ateş kıvılcımları seni yakmazsa, kokusu seni rahatsız eder. Pis koku farkında olmayarak elbiseye siner. Kötünün kötülüğü de farkında olmayarak kolaylıkla insanın kalbine girer. iyilerle gezmek büyük bir nimettir. Hâdîs-i şerifte buyuruldu ki; (İyi arkadaş güzel koku satan gibidir. Sana koku sürmese bile, yanında bulunduğun müddetçe güzel kokusundan faydalanırsın.) İyi insanlarla gezmek ve iyilerden bahsetmek de ni’metdir. Çünkü hâdîs-i şerifte (Salihler, iyiler anıldığı zaman rahmet iner.) buyuruldu. Rahmet cennete girmek ve Allahü teâlâya kavuşmaktır. Saliher, iyiler anılınca bunlara kavuşulmuş olur. Sâlihlere, iyilere uyma isteği başlar. Sâlihlere uyan ise Cennete girer, (Kötünün bana ne zararı dokunur?) demek çok yanlıştır. Çürük bir meyve bütün meyvelerin çürümesine sebep olur.