HELÂL KAZANÇ - kainatingunesi.com

HELÂL KAZANÇ

Tebe-i tâbiînin büyüklerinden Abdullah bin Mübârek (rahmetullahi teâlâaleyh) buyurdular ki: “Çalışıp kazanma zahmeti çekmemiş kimsede hayır yoktur.”

Tâbiîn devri velîlerinden Abdullah bin Zeyd (rahmetullahi teâlâ a- leyh) devamlı helâl kazanmayı teşvik ederdi. Bir gün Eyyûb-i Sahtiyâ- nî’ye; “Çarşıya git, iş ara. Zirâ en büyük huzûr insanlara muhtâc olma- maktır.” Buyurdular. Başka birine de; “Seni, geçimini temin eder­ken gör- mek, câmi köşesinde görmemden daha sevimlidir.” buyurdu. Dö­küntü hurma satan ve sohbetine devâm eden bir talebesi vardı. Ona; “Ben, se- nin sohbet meclisinden faydalandığını zannediyordum. Fakat şu bir haki- kattir; Allahü teâlâ kötü olan her şeyden bereketini almıştır.” bu­yurdular.

 

HELÂL LOKMA YEMELİ

 

Abdülvehhâb Şa’rânî anlatır: “Bir yaz günü,

Ziyârete gitmiştim, bir İslâm büyüğünü.

 

Nil Nehri kıyısında, bulunan bir hânede,

Yaşayıp, kendisini, vermişti ibâdete.

 

Girince selâm verdim, o aldı selâmımı,

Sonra yüzüme bakıp, suâl etti adımı.

 

“Abdülvehhâb” deyince, dedi ki: “Senelerdir,

Seni görmek isterdim, geç otur, işte sedir.”

 

Sonra tutup elimi, öyle sıktı ki benim,

Sanki bir mengeneye, sıkıştı o an elim.

 

Acısından az daha, bağıracak idim ki,

O sordu; “Nasıl buldun, elimin kuvvetini?”

 

Dedim ki: “Çok büyük bir, kuvvete sahipsiniz,

Halbuki bana göre, yaşlısınız hayli siz.”

 

Dedi ki: “Bak evlâdım, elimdeki bu kuvvet,

Tâ gençliğimden beri, aynıdır îtimâd et.

 

Zîrâ hep helâl lokma, kazanıp onu yedim,

O helâl lokmalardan, hâsıl oldu kuvvetim.

 

Yüz kırk üç yaşındayım, hem dahi şu anda ben,

Hiçbir gün ayrılmadım, helâl lokma yemekten.

 

Lâkin bu gün mâlesef, kötü olmuş insanlar,

Helâl haram demeden, yiyorlar ne bulsalar.

 

İnsanlar arasından, kalkmış sevgi muhabbet,

Çirkin olan haramlar, olmuş moda ve âdet.

 

Belâlar karşısında, yok tevekkül ve sabır,

Dîne karşı insanlar, olmuşlar kör ve sağır.

 

Allah’ın takdirine, yok tevekkül ve rızâ,

Dünyâlık sebeplerle, ederler kavga ve nizâ.

 

Ey oğlum, kötülerin, hâli böyle velhâsıl,

Şimdi iyi insanı, anlatayım ben asıl.

 

O, okuyup öğrenir, önce ilmihâlini,

Sonra da buna göre, düzeltir her hâlini.

 

Eğer günah işlerse, üzülür, kalbi yanar,

O çıkmaz hâtırından, tâ ölünceye kadar.

 

İyi iş yapsa dahi, kusurlu, noksan bulur,

Hattâ onu unutup, hiç hatırlamaz olur.

 

Gece gün kendisini, hep çeker ki hesâba,

Düşmesin âhirette, Cehennem’e, azâba.

 

Dünyâ düşüncesini, söküp atar içinden,

Kurtulmaya çalışır, Cehennem ateşinden.

 

Gönlünden tam olarak, atar uzun emeli,

Zîrâ iyi bilir ki, çok yakındır eceli.

 

Hâlis mümin odur ki, ödü kopar günahtan,

Ufak bir günah için, hayâ eder Allah’tan.

 

Kötü bilmez kimseyi, aslâ yapmaz sû-i zan,

Bunun çirkinliğini, bilmiyor çoğu insan.

 

Halbuki bir müslüman, çok nâfile ibâdet,

Yaparak, ömür boyu, eylese buna gayret,

 

Bunlardan kazandığı, o sevapları yine,

Meselâ terâzinin, koysalar bir gözüne,

Öbürüne de bir tek, sû-i zan seyyiesi,

Konulsa, ağır gelir, bu günahın kefesi.

 

Çünkü kul hakkı olup, vebâli çok büyüktür,

Âhirete kalırsa, tahammülü zor yüktür.

 

Mısır evliyâsından Ali bin Şihâb (rahmetullahi teâlâ aleyh) “Helâl lokma ile beslenen bedeni toprak çürütmez.” buyururdu. Onun bu sö­züne bâzıları îtirâz edip, bu durumun Peygamberlere ve şehîdlere mah­sus olduğunu söylediler. Vefâtından yirmi bir sene sonra Ali bin Şihâb’ın söylediği söze yine îtirâz edenler oldu. Sözünün doğru olup olmadığını anlamak için, gidip kabrini açtılar. Onu, ilk gün koydukları gibi bembeyaz bir kefen içinde buldular. İnkârcılar tövbe ve istiğfâr edip, Allahü teâlâdan af dilediler.”

Evliyânın büyüklerinden ve kendilerine “Silsile-i aliyye” denilen büyük âlim ve velîlerin on beşincisi olan Şâh-ı Nakşibend Behâeddîn Buhârî (rahmetullahi teâlâ aleyh) hazretlerinin en başta gelen talebelerinden Alâeddîn-i Attâr şöyle anlatmıştır: “Hâce Behâeddîn Nakşibend hazretleri Maîşet ve geçimlerine bir çekirdek bile haram karıştırmazlardı. Kendile­rinin ve âile efrâdının helâl yemesine çok dikkat ederdi. Şüphelendiği herhangi bir şeyden uzak dururlardı. “İbâdet on kısımdır. Dokuzu helâl rızık aramaktır. Diğer kısmı sâlih ameller ve ibâdetlerdir.” Buyurulan hadîs-i şerîfi bildirirlerdi.

Evliyânın büyüklerinden Ebû Bekr-i Dükkî (rahmetullahi teâlâ aleyh) buyurdular ki: “Mîde, yenilen şeylerin toplandığı yerdir. Oraya helâl lokma koyarsan, âzâlardan sâlih ameller meydana gelir. Şüpheli lokma koyarsan, âzâlar Allah yolunda amel etmekte şüpheye düşerler. Eğer, haram lokma koyarsan, o lokma seninle Allahü teâlâ arasında bir perde olur da, bu yolda yürümen mümkün olmaz.”

Evliyânın önde gelenlerinden Ebü’l-Fadl Ahmedî (rahmetullahi teâlâ aleyh) yenilen içilen şeylerin helalden olmasına çok dikkat ederdi. Bu sebeple sohbetlerinde; “Gücünüz yettiği kadar, yiyip içtiklerinizin helal ve temiz olmasına dikkat ediniz. Çünkü bu, din binâsının ayakta kal­masını sağlayan bir temeldir. Bütün amellerinizin kabûlü buna bağlıdır.

Allahü teâlânın sevgili kulları kendilerine gelen lokmaların nereden geldiğini iyi bilirler.”

Tebe-i tâbiînden meşhur fıkıh âlimi ve velîlerden Evzâî (rahmetullahi teâlâ aleyh) bir gün İbrâhim Edhem ile karşılaştı. Omuzunda bir mikdâr odun taşıyordu. “Yâ İbrâhim! Bu yaptığın nedir? Dostların senin ihtiyâ­cını temin ederler.” deyince; “Böyle söyleme. Zîrâ helâl kazanç uğruna zorluklara katlanan kimseye Cennet vâcib olur, diye duyduğum için, kendi nafakamı kendim temin etmeye çalışıyorum.” dedi.

Tâbiînin meşhûr âlimlerinden ve evliyânın büyüklerinden İbrâhim bin Edhem (rahmetullahi teâlâ aleyh) buyurdular ki: “Lokmayı helâlden te­min edebilmek için uğraşmak, geceleri ibâdet edip, gündüzleri oruç tut­maktan efdaldir. Çünkü her şeyin başı helâl lokmadır.”

Yine buyurdular ki: “Bir gece Mescid-i Aksâ’da kalmak istedim. Câmi vazifelilerinin beni görmemeleri için içeride bulunan hasırların arasına gizlendim. Görünce içeride kalmama izin vermezlerdi. Gece, geç vakit olunca kapı açıldı ve içeriye tanımadığım bir zât girdi. Yanında derviş kı­yâfetli kırk kişi daha vardı. O yaşlı zât mihrâba geçti, iki rekat namaz kıl­dıktan sonra öbürlerine döndü. İçlerinden biri; “Bu gece, burada tanıma­dığımız, bizden olmayan biri var.” dedi. Mihrâbda bulunan, tebessüm etti ve “Evet İbrâhim bin Edhem var, kırk gündür kalb huzûru ile ibâdet ya­pamamaktadır.” Dedi. Bunları duyunca ben açığa çıktım. Mihrâbda bulu­nana; “Evet doğru söylüyorsunuz. Lütfen bunun sebebini de bildiriniz.” dedim. O zât şöyle anlattı: “Filân zaman Basra’da hurma satın almıştın. Bu sırada yere bir hurma tanesi düştü. Sen o hurmayı kendi hakkın zannederek aldığın hurmaların içine koydun. Onu yediğin için kırk gün­dür ibâdetlerinden tad alamıyorsun.”dedi.

Ertesi gün hurmayı satın aldığım zâtın yanına gittim. Olanları anlatıp kendisinden helâllık diledim. O da hakkını helâl etti ve; “Mâdem ki bu iş bu kadar hassastır. O halde ben şimdiden sonra hurma satmayı bırak­tım.” dedi. Sonra dükkânını kapattı. Vakitlerini ibâdetle geçirmeye baş­ladı, nihâyet o da Allahü teâlânın sevgililerinden oldu.

İbrâhim bin Edhem hazretleri helal lokma yemeye çok dikkat eder ve herkese tavsiye buyururlardı. Bir gün kendisine falanca yerde bir genç var. Gece gündüz ibâdet ediyor, kendinden geçiyor, dediler. Gen­cin ya- nına gidip üç gün misâfir kaldı. Dikkat etti, söylediklerinden daha çok şeyler gördü. Kendinin soğuk, hâlsiz, habersiz, gencin ise, böyle uyku- suz ve gayretli hâline şaşırıp kaldı. Genci, şeytan aldatmış mıdır, yoksa hâlis ve doğru mudur anlamak istiyordu. Yediğine dikkat etti. Lokması helâldan değildi. “Allahü ekber, bu hâlleri hep şeytandandır.” deyip, gen- ci evine dâvet etti. Kendi lokmalarından bir tane yedirince, gencin hâli değişip, o aşkı, o arzusu, o gayreti kalmadı. Genç, İbrâhim’e sorup; “Ba- na ne yaptın?” deyince; “Lokmaların helâlden değildi. Yemek yerken, şeytan da midene giriyordu. O hâller, şeytandan oluyordu. Helâl yiyince şeytan giremedi. Asıl, doğru hâlin meydana çıktı.” dedi.

Tâbiînden, İslâm âleminde Eshâb-ı kirâmdan sonra yetişen evliyânın ve âlimlerin en büyüklerinden İmâm-ı A’zam Ebû Hanîfe (rahmetullahi teâlâ aleyh) helal lokma husûsunda buyurdular ki: “Dînin alış-veriş kıs­mını bilmeyen, haram lokmadan kurtulamaz ve ibâdetlerin sevâbını bu­lamaz. Zahmetleri boşa gider, azâba yakalanır ve çok pişman olur.”

Çin, Hindistan, İran ve Anadolu’da İslâmiyetin yayılmasında büyük hizmeti geçen âlim ve mücâhid velî olan Ebû İshâk Kâzerûnî (rahmetul- lahi teâlâ aleyh) buyurdular ki: “Faydalı veya zararlı olan altın veya gü- müş değil, bunların kullanış ve sarf ediliş şekilleridir. Helâl kaza­nıp helâl yere sarfediniz.”

Meşhûr velîlerden Rûzbehân Baklî (rahmetullahi teâlâ aleyh) buyur­dular ki: “Allahü teâlâ, safâyı, güzelliği helâl yimede, helâl giymede; katı­lık ve sıkıntıyı da haramda kıldı.”

Büyük velîlerden Süfyân-ı Sevrî (rahmetullahi teâlâ aleyh) buyur­dular ki: “Bu zamanda helâl lokma yemek zorlaştı.”

Tebe-i tâbiînin büyüklerinden, fıkıh, hadîs âlimi ve velîlerden Süfyân bin Uyeyne (rahmetullahi teâlâ aleyh) buyurdular ki: “Helâl lokma ile, hâlis kalb ile kırk gün ibâdete devâm eden kimsenin kalbi nurlanır, hik­met söylemeye başlar.”

Kendilerine “Silsile-i aliyye” denilen büyük âlim ve velîlerin on seki­zincisi olan Ubeydullah-ı Ahrâr (rahmetullahi teâlâ aleyh) helâl kazanç elde etmenin önemini belirterek buyurdular ki: “Bizim yolumuzda, el helâl kârda, gönül ise hakîkî yârdadır.”

Mekke-i mükerremenin büyük âlim ve velîlerinden Vüheyb bin Verd (rahmetullahi teâlâ aleyh) hazretleri; buyurdular ki: “Midenize inen lok­manın haram veya helâl olup olmadığına dikkat etmedikçe ne yapsanız kurtulamazsınız.”

Tâbiînin büyüklerinden, ilim ve hikmet sâhibi bir velî Yûnus bin Ubeyd (rahmetullahi teâlâ aleyh) sohbetlerinde buyurdular ki: “Helâlden bir kuruş bulsam, hemen buğday alır un yapıp bu undan çorba pişiririm. Bu çorbadan hangi hastaya içirirsem, hasta, Allahü teâlânın izniyle şifâ bulur.”